भारतीय चित्रपटसृष्टीतील एक नावाजलेली मराठमोळी कलाकार म्हणून काम करणारी स्मिता पाटील आजही लोकांच्या स्मरणात आहे. कला आणि मुख्य प्रवाही चित्रपट, दोन्ही प्रकारांमध्ये आपल्या अभिनयाची छाप स्मिता पाटील यांनी आपल्या चाहत्यांवर सोडली. वयाच्या 31व्या वर्षी त्यांच्या झालेल्या मृत्यूने तिच्या चाहत्यांना आणि सहकार्यांना धक्का बसला.
काही वर्षांपूर्वी स्मिता पाटील यांच्या वाढदिवसानिमित्त अमिताभ बच्चन यांनी एक किस्सा सांगितला होता. त्यावेळी अमिताभ हे ‘कुली’ या चित्रपटाच्या शूटिंग मध्ये व्यस्त होते. त्यावेळी स्मिता पाटील यांना एक रात्री अचानकच अमिताभ यांच्या अपघाताचा भास झाला आणि त्यांनी त्याबद्दल अमिताभ यांना कळवलं.. आणि दुसऱ्या दिवशी अमिताभ यांचा कुलीच्या सेट वर खरोखरच अपघात झाला होता.
“मी कुलीच्या शूटिंगसाठी बंगलोरमध्ये होतो. रात्री उशिरा अडीच वाजताच्या सुमारास मला माझ्या हॉटेलच्या रूममध्ये कॉल आला. रिसेप्शनिस्टने मला सांगितले की लाइनमध्ये स्मिता पाटील आहे. अशा रात्रीच्या वेळी आमचं याआधी कधीच बोलणं झालं नव्हतं म्हणून मला धक्का बसला. नक्कीच काहीतरी महत्त्वाचे असेल म्हणून मी कॉल रिसिव्ह केला, ”अमिताभ म्हणाले. या दोघांनी नमक हलाल आणि शक्ती अशा चित्रपटांमध्ये काम केले होते.
“स्मिताने मला विचारले की मी ठीक आहे आणि तब्येत ठीक आहे ना?” मी हो उत्तर दिले आणि तिने सांगितले की तिने नुकतीच माझ्याबद्दल वाईट स्वप्न पाहिले आणि रात्री उशिरा फोन करण्यामागील हेच एक कारण होतं. आणि दुसऱ्या दिवशी खरच माझा अपघात झाला, ”ते म्हणाला. या अपघातात अमिताभ गंभीर जखमी झाले.
बेंगलोर युनिव्हर्सिटी कॅम्पसमध्ये पुनीत इस्सर असलेले लढाऊ सीन चित्रीकरणाच्या वेळी अमिताभ यांचा उडीचा अंदाज चुकवला आणि ते टेबलावर पडले. त्यांना तातडीने मुंबईच्या रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आणि त्यांच्यावर अनेक शस्त्रक्रिया करण्यात आल्या. व्हेंटिलेटर लावण्यापूर्वी काही मिनिटांसाठी त्यांना वैद्यकीयदृष्ट्या मृत घोषित करण्यात आले होते याबद्दल अभिनेत्याने एकदा त्यांच्या ब्लॉगवर लिहिले होते.
80 च्या दशकात स्मिता हिंदी चित्रपटांच्या समांतर सिनेमा चळवळीला दिशा देणाऱ्याचौकडीचा एक भाग होती. 1974 मध्ये तिने मेरे साथ चल या हिंदी चित्रपटातून चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले होते पण श्याम बेनेगलच्या निशांत (1975) पासून ती मुख्य प्रवाहात आली. तिने मंथन (1976), भूमिका (1977), गमन (1978), आक्रोश (1980), अल्बर्ट पिंटो को गुसा क्यों आता है (1980), अर्थ (1982), बझार (1982),अर्ध सत्य आणि मंडी (1983) यासारख्या अनेक चित्रपटांमध्ये तारांकित कामगिरी केली.
